جدی (مقابل شوخی)مقابل شوخی را جِدّی گویند. از آن در باب تجارت سخن گفته‌اند. ۱ - جِدّی از شرائط عقود و ایقاعاتاز شرایط صحّت عقود و ایقاعات بلکه هر کلامی که دارای حکم شرعی؛ اعم از وضعی و تکلیفی است، قصد و ارادۀ جدّی نسبت به مفاد آن است؛ از این رو، بر عقد، ایقاع و هر کلامی که به شوخی از انسان صادر می‌شود، هیچ اثر شرعی مترتّب نمی‌شود. ۲ - موارد استثنا شرط بودن جِدّمواردی از این قاعده استثنا شده است؛ مانند دشنام دادن به خدا و استهزای آیات الهی یا پیامبران و یا کتابهای آسمانی، که موجب کفر دشنام دهنده و مسخره کننده می‌شود، هرچند از روی شوخی باشد. ۳ - دروغ شوخیچنان که دروغ گفتن نیز هرچند به شوخی، حرام است. مراد از دروغ شوخی، خبر دادن بر خلاف واقع از روی شوخی است. بنابر این، چنانچه به صورت اخبار، از روی شوخی حرفی بزند، بدون آنکه قصد حکایت و اخبار داشته باشد، حرام نیست. [۴]
حکیم، محسن، منهاج الصالحین، ج۲، ص۱۵.
۴ - شک در جِدّی یا شوخی بودن کلاماگر جدّی یا شوخی بودن کلام صادر از انسان عاقل هوشیار مشکوک باشد، مقتضای اصل عقلایی جدّی بودن آن است؛ از این رو، گوینده به گفتۀ خود ملزم می‌شود؛ مگر آنکه اصلی دیگر حاکم بر آن باشد، مانند اینکه کسی دشنامی به دیگری بدهد و شوخی یا جدّی بودن آن معلوم نباشد. در این صورت، بر اساس اصل صحّتِ جاری در گفتار و رفتار مسلمان چنین سخنی حمل بر شوخی می‌شود. [۵]
تحریر المجلّة، ج۱، قسم۱، ص۴۲.
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علبهم السلام، ج۳، ص۶۱. |